Heeft mijn veulen voldoende biest gehad?

Waarom is voldoende goede biest belangrijk?

Veulens, vooral hele jonge veulens, zijn kwetsbare dieren en gevoelig voor allerlei ziektes en infecties. Helaas is het immuunsysteem van jonge veulens nog niet volledig ontwikkeld bij de geboorte. Bij mensen worden tijdens de zwangerschap antistoffen van de moeder naar via baby overgedragen via de vruchtvliezen/moederkoek. Doordat de nageboorte van het paard anders opgebouwd is en uit meerdere lagen bestaat dan bij mensen, worden er tijdens de dracht geen antistoffen van de merrie overgedragen naar het veulen. Hierdoor is het veulen volledig afhankelijk van de eerste melk na de geboorte, ook wel biest of colostrum genoemd.

Biest bevat de belangrijkste antistoffen die het veulen nodig heeft om zich te kunnen beschermen en daarom is het super belangrijk dat het veulen zo snel mogelijk voldoende biest opneemt. Als een veulen te laat of te weinig biest drinkt, heeft het een grotere kans om ziek te worden. De meest voorkomende problemen zijn diarree en allerlei ontstekingen, zoals navel-/long-/gewrichtsontsteking. Het veulen kan hierdoor ernstig ziek worden en in korte tijd erg verzwakken waardoor hij bijvoorbeeld niet meer kan drinken, koorts krijgt en kan overlijden.

Waarom moet je veulen snel voldoende biest drinken?

De hoeveelheid antistoffen die aanwezig zijn in de melk van de merrie neemt af in verloop van tijd. Alleen in de eerste 24 uur na het veulenen is de hoeveelheid antistoffen in de melk voldoende hoog om het veulen te beschermen. Maar niet alleen de hoeveelheid antistoffen in de melk speelt een belangrijke rol, het is ook essentieel dat het veulen de antistoffen op kan nemen. Als een veulen biest drinkt, komt de melk en dus ook de antistoffen in de darmen terecht. Via de darmwand moeten antistoffen opgenomen worden om in de bloedbaan van het veulen terecht te komen en het veulen te kunnen beschermen tegen allerlei ziektes. De darmwand van het veulen laat slechts gedurende de eerste 24 uur van het leven antistoffen door, daarna “sluit” de darmwand en kan het veulen geen grote eiwitten, zoals antistoffen, meer opnemen uit de melk. Het is daarom super belangrijk om te zorgen dat het veulen gedurende de eerste 24 uur van zijn/haar leven minimaal 2 liter biest opneemt. Met name de eerste uren (6-8 uren) na de geboorte neemt de darmwand het makkelijkst antistoffen op.

Immuunsyteem

Het immuunsysteem van een gezond veulen is pas volledig functioneel als ze ongeveer 6 maanden oud zijn. Vanaf dat moment is het veulen zelf in staat om antistoffen aan te maken. Voor die tijd is het veulen (deels) afhankelijk van de antistoffen die ze uit de biest hebben opgenomen. De afweer tegen ziekteverwekkers tijdens de eerste levensmaanden wordt dus grotendeels bepaald door de biestopname direct na de geboorte. Een normaal veulen staat binnen 1-2 uur na de geboorte en moet binnen 2 uur na de geboorte gedronken hebben. Download de veulen checklist!

Wanneer heeft je veulen kans op te weinig biestopname?

Er zijn meerdere redenen dat een veulen er niet in slaagt om voldoende antistoffen op te nemen. Dit is echter niet alleen afhankelijk van het veulen, maar ook de merrie en de omgeving spelen een belangrijke rol. Het is belangrijk dat je als eigenaar weet welke factoren invloed hebben, zodat je tijdig kunt ingrijpen en problemen kunt voorkomen, want voorkomen is beter dan genezen!

Problemen bij de merrie:

• Als de merrie veel biest lekt voordat het veulen geboren wordt, vormt dit een risico voor het veulen. Als er veel biest verloren is gegaan voordat het veulen ter wereld gebracht is, produceert de merrie na de geboorte alleen nog gewone melk en dat bevat geen antistoffen.
• Slechte kwaliteit van de biest door ziekte, zwakte of uierontsteking.
• De merrie laat het veulen niet drinken. Er zijn meerdere redenen dat een merrie haar veulen niet laat drinken, zoals pijn door bijvoorbeeld een gespannen uier of een samentrekkende baarmoeder. Als een merrie onervaren is, vooral jonge merries, of merries met een gevoelig karakter kan het ook zijn dat het veulen onvoldoende de kans krijgt om te drinken doordat de merrie niet stilstaat of achter het veulen aan loopt. Als een jonge merrie haar veulen niet laat drinken, help het veulen dan door bijvoorbeeld de merrie even vast te houden en het veulen naar de uier toe te begeleiden.
• De grootte, plaats en vorm van de uier en spenen.
• De merrie is kort na de geboorte overleden, waardoor er ook geen biest ter beschikking is.
• Oudere merries: een merrie die voor de eerste keer een veulen krijgt produceert vaak minder biest dan een oudere merrie, maar de biest bevat wel een veel hogere concentratie antistoffen dan de biest van oudere merries.

Omgeving en omstandigheden:

• Wanneer er veel onrust in de omgeving is en de merrie en het veulen te veel gestoord worden, is de kans groot dat het veulen onvoldoende biest opneemt.
• Als een veulen geboren wordt in een vuile omgeving, heeft het een groter risico om ziek te worden en meer behoefte aan antistoffen.
• In de laatste maand van de dracht ontwikkelt de merrie antistoffen in haar melk tegen ziektes waaraan ze blootgesteld is in de omgeving of door vaccinatie. De antistoffen in de biest zijn dus aangepast aan de risicofactoren van de omgeving van het toekomstige veulen. Als je een merrie vlakt voor de bevalling gaat verhuizen, dan heeft de merrie niet genoeg tijd om antistoffen aan te maken tegen alle ziekteverwekkers in de nieuwe omgeving. Als het pasgeboren veulentje in aanraking komt met een ziekteverwekker in de omgeving waartegen zijn moeder geen afweer heeft opgebouwd, kan het veulentje zich niet afweren.

Veulen

• Er zijn veel verschillende redenen dat een veulen niet in staat is om bij de merrie te drinken, bijvoorbeeld dat het veulen ziek of te slap is of juist erg groot is, afgeleid wordt door de omgeving of mensen of niet zelfstandig op kan staan. Als het veulen na de geboorte te lang blijft liggen of de uier niet kan vinden, moet je dit zo snel mogelijk opmerken en ingrijpen.
• Soms kan het veulen je een beetje voor de gek houden en sabbelt hij wel aan de speen, maar komt er geen melk uit of kan het veulen niet hard genoeg zuigen. Controleer dus altijd of er melk uit de uier komt en of het veulen daadwerkelijk melk doorslikt.

Hoe kun je de kwaliteit van de biest controleren?

Met een biestmeter kan men de concentratie antistoffen bepalen in de biest. Meteen na de bevalling moet de biest gecontroleerd worden, zodat er andere biest aan het veulen gegeven kan worden wanneer de kwaliteit van de biest niet goed is. Het is een aanrader om een voorraad biest in de vriezer te hebben. Biest kan maximaal 1 jaar bewaart worden in de vriezer. Met de biestmeter meet je de Brix-waarde = de maat van hoeveelheid antistoffen aanwezig in de biest. De minimale Brix-waarde is 22, maar hoe hoger de waarde, hoe meer antistoffen, hoe beter het veulen beschermd is tegen ziekten.

Bloedonderzoek om te kijken of het veulen voldoende biest gedronken heeft.

Het is verstandig om 18 uur na de geboorte de hoeveelheid antistoffen in het bloed van het veulen te meten. Het heeft geen nut om eerder bloed af te nemen, omdat je dan nog niet kan zien of het veulen voldoende antistoffen opgenomen heeft. Indien er te weinig antistoffen in het bloed van het veulen aanwezig zijn, zijn er 2 opties om de hoeveelheid antistoffen te laten stijgen, afhankelijk van de leeftijd van het veulen:

Het is dus essentieel om te controleren of je veulen tijdens de eerste uren van zijn leven voldoende biest opneemt! De biest die het veulen drinkt tijdens de eerste uren van zijn leven, zullen hem grotendeels moeten beschermen tijdens de komende maanden. Het begint bij een gezonde merrie, die goed gevaccineerd is en in een rustige en schone omgeving staat. Controleer de uier van de merrie en laat de kwaliteit van de biest controleren door een dierenarts. Als de kwaliteit van de biest in orde is, moet er voldoende biest opgenomen worden. Hierbij zijn de 3 V’s super belangrijk: vlug, veel en vaak biest drinken.

Twijfel niet om contact op te nemen met je dierenarts als je denkt dat het veulen te weinig biest drinkt of als er andere problemen zijn met het veulen of de merrie. Geef een veulen dat niet goed bij de merrie wil drinken geen fles! Hierdoor is de kans op versliklongontsteking groot. Bel je dierenarts!

Zorg dat je veulen goed beschermd is en niet ziek wordt, dat is wat iedere fokker wil, jij toch ook?

Graag help ik je om de kans op een gezond veulen en een gezonde merrie zo groot mogelijk te maken. Daarom heb ik de online veulen cursus gemaakt. Als meer dan 170 fokkers hebben de cursus gevolgd en deze met 5 sterren beoordeeld.  Lees meer over de cursus via deze knop:

Blog in samenwerking met Kim ter Bruggen