Je wil graag een veulen fokken bij je merrie, maar je merrie wordt niet drachtig. Dit is een frustrerende situatie en wil iedere fokker natuurlijk vermijden. Ondanks dat 100% succes niet gegarandeerd kan worden in de fokkerij, kun je als eigenaar wel de ideale omstandigheden creëren voor je merrie en de vruchtbaarheid optimaliseren. Verschillende factoren kunnen invloed hebben:
De hengst
Het is belangrijk om te beseffen dat niet alleen de merrie, maar ook de hengst de oorzaak kan zijn van het feit dat je merrie niet drachtig wordt. De zaadcel van de hengst moet in staat zijn om de eicel van de merrie te bereiken en te bevruchten. De kwaliteit van het sperma en het bevruchtend vermogen verschilt per hengst. Uiteraard zit er ook verschil tussen vers, gekoeld en diepvries sperma en speelt de combinatie van de merrie en hengst ook een rol. Het aantal merrie’s dat een hengst moet bevruchten in een seizoen speelt ook mee, als een hengst erg druk is kan het dat je minder sperma krijgt, omdat het over veel merries verdeelt moet worden.
Als je merrie niet drachtig wordt is het belangrijk om te informeren bij de hengstenhouder of er veel merries problemen hebben bij dezelfde hengst.
Leeftijd van de merrie
De meeste merries ondergaan een geleidelijke vermindering van de vruchtbaarheid als ze ouder worden, men spreekt van ouderdom-gerelateerde onvruchtbaarheid. Vanaf een leeftijd van 15 jaar ziet men een duidelijke vermindering in het percentage drachtige merries. Doordat kwaliteitsvolle merries tegenwoordig vaak lang in de sport gehouden worden en pas na hun sportcarrière ingezet worden in de fokkerij, zie je steeds vaker oudere merries met problemen. Wil je een veulen bij je merrie fokken begin daar dan op een niet te oude leeftijd mee!
Management, voeding en stress
De conditie van de merrie is van groot belang. Als de merrie te dun of juist te dik is of last heeft van een ander probleem, zal ze moeilijkere drachtig worden en blijven. Een optimale lichaamsconditie verhoogt de vruchtbaarheid en vergroot de kans op dracht. Wanneer een merrie veel stress heeft, ziek is of slechte voeding krijgt, kan ze zelfs ophouden met hengstig worden. Zorg daarom dat jouw merrie de juiste voeding krijgt en vraag je dierenarts om voedingsadvies.
Niet alleen voor succesvolle dracht, maar ook voor het voorkomen van veel andere aandoeningen en spreiding van ziekte, is stalhygiëne erg belangrijk.
Geslachtsstelsel
Het geslachtsapparaat moet zowel inwendig als uitwendig onderzocht worden door de dierenarts.
Bij het uitwendige onderzoek wordt de sluiting van de vulva beoordeeld en wordt gekeken naar de stand van de vulva. De baarmoeder van de merrie is een steriele omgeving en wordt door de gesloten vulvalippen afgesloten van de buitenwereld. Het is belangrijk dat deze sluiting goed functioneert om te voorkomen dat bacteriën uit de omgeving binnendringen en een ontsteking van de baarmoeder kunnen veroorzaken. Als de vulvalippen niet goed sluiten, kan er lucht aangezogen worden in de baarmoeder, waardoor kiemen ook naar binnen gaan. Dit kan voorkomen worden door een merrie “dicht te zetten” (Cashlick-operatie). Hierbij wordt onder lokale verdoving een randje weefsel ter hoogte van de overgang tussen huid en slijmvlies van de vulva verwijderd. Vervolgens wordt het bovenste deel van de vulva gesloten met een hechting, waardoor de opening van de vulva lager komt te zitten en er minder kans is dat er lucht aangezogen wordt. Deze ingreep is relatief eenvoudig en kan uitgevoerd worden op het staande paard. Het is wel belangrijk om te weten dat de vulva 2 weken voor de uitgerekende veulendatum weer geopend wordt, om te vermijden dat de merrie uitscheurt tijdens de geboorte van het veulen.
Met behulp van rectaal opvoelen en echografie kan het geslachtsstelsel inwendig beoordeeld worden. De dierenarts kijkt of er follikels op de eierstokken aanwezig zijn en beoordeelt de baarmoeder en baarmoedermond. Er kan ook gecontroleerd worden of er vocht of cysten aanwezig zijn in de baarmoeder.
Vocht in de baarmoeder
Vocht in de baarmoeder heeft verschillende oorzaken:
- Een hengstige baarmoeder maakt wat vocht aan dat normaal prima afgevoerd kan worden door de baarmoedermond die open is gedurende de hengstigheid. Gaat de baarmoeder niet mooi open (bijvoorbeeld bij een oudere merrie) dan blijft er te veel vocht in de baarmoeder staan.
- Bacteriën in de baarmoeder die een ontsteking veroorzaken. Met behulp van een swab kan aangetoond worden welke kiemen de oorzaak zijn van de ontsteking en kan er een specifiek antibiotica gekozen worden om te behandelen.
- Een reactie op de dekking. Normaal gesproken lost de merrie dit zelf op en herstelt het kort na de dekking, maar als het vruchtje in de baarmoeder komt, terwijl er nog te veel vocht aanwezig is, wordt de merrie niet drachtig.
Als er vocht aanwezig is in de baarmoeder kan de dierenarts dit behandelen door de merrie te spoelen en een medicijn te geven waardoor de baarmoeder samentrekt en het vocht eruit gaat. Indien er bacteriën aanwezig zijn, moet er ook een antibiotica gegeven worden.
Cystes in de baarmoeder
Als je merrie wat ouder is kunnen er cystes in de baarmoeder voorkomen, dit zijn met vocht gevulde blaasjes. Cysten zijn gelinkt aan slijtage van de baarmoeder. Als een zaadcel de eicel bevrucht heeft en er een vruchtje gevormd is, beweegt het vruchtje gedurende de eerste 16 dagen door de hele baarmoeder heen. Hierdoor geeft het vruchtje signalen af aan de baarmoeder en weet de merrie dat ze drachtig is. Als er cysten aanwezig zijn in de wand van de baarmoeder ontstaan er problemen en worden de signalen van het vruchtje soms niet goed herkend door de baarmoeder. Hierdoor is de merrie niet drachtig en start ze met een volgende cyclus. Heeft je merrie veel cystes in de baarmoeder en lukt het niet om haar drachtig te krijgen, dan is het mogelijk om deze cystes te laten verwijderen.
Ondanks dat je als eigenaar het liefst je merrie in 1x drachtig hebt, komt het regelmatig voor dat een merrie meerdere keren gedekt of geïnsemineerd moet worden tijdens verschillende cycli om drachtig te worden. Als een merrie helemaal niet drachtig kan worden of wel drachtig wordt maar niet drachtig blijft vanwege abortus of embryonale sterfte, is er wel iets mis. Als je merrie na meerdere pogingen nog niet drachtig is of niet drachtig blijft, is het verstandig om met je dierenarts te overleggen welke extra onderzoeken en behandelingen er nodig zijn om te kans op dracht zo groot mogelijk te maken!
Heb je al gehoord van mijn online veulen cursus? Als paardendierenarts zie ik veel problemen bij merries en veulens rondom de geboorte, dit wil ik graag voorkomen! In de online veulen cursus leer ik je alles over de geboorte en de eerste levensweek van je veulen, zodat je veel meer kans hebt op een gezonde merrie en een gezond veulen! Dat wil jij toch ook…….!
Blog in samenwerking met Kim ter Bruggen
